ایراد سیستم مناقصه های ما

در کشور های اروپایی و همچنین در مالزی و دبی و غیره که هستی، یک چیز جلب توجه می کند و اینکه سیستم ها در حال کار هستند و به ندرت خراب شده اند. مثلا از هواکش و شیر دستشویی بگیر تا پله برقی و درب اتوماتیک و آسانسور و چراغ های داخلش و غیره و غیره. نه اینکه خراب نمی شوند، لابد آنها هم خراب می شوند و هر سیستمی، عمر مفید دارد و باید تعمیر یا جایگزین شود. اما وقتی با تجربه داخل ایران مقایسه می کنی، مثلا می بینی که در فرودگاه، ساختمان های دولتی، مراکز تجاری و غیره، اغلب حداقل یک دستگاه خراب وجود دارد و در بهترین حالت، عده ای هم در حال تقلا برای رفع مشکل هستند.

از نظر سیستمی، یک ایراد کار در آن است که پرسنل خود سازمان معمولا درگیر حل مشکل هستند؛ حال آنکه طبیعتا باید خدمه ای از سازنده اصلی یا شرکت فروشنده این کار را انجام دهند؛ و این هزینه مضاعفی است که سازمان ها معمولا می پردازند و جایی دیده نمی شود.

جدول های کنار خیابان در تهران، انگار توسط موجودات فضایی گاز زده شده اند؛ حال آنکه همین جدول ها در اروپا یا حتی همین دبی، بسیار تر و تمیز هستند و هیچ خوردگی یا ریختگی ندارند. نگویید که جدول ها به علت تصادف خراب می شوند. (عکس زیر را ببینید). آب و هوا و سردی و گرمی هم همه جای دنیا هست و سیمان های مقاومی هم برای این کار دیده ایم. آسفالت خیابان ها به مراتب بهتر از آسفالت خیابان های شهر های کشور عزیزمان است. این از مشاهده.


اما علت چیست؟ شاید بتوانم در زیر، به چند دلیل مربوط اشاره کنم:

1. سیستم مناقصات در ایران، یک ایراد اساسی دارد؛ که فردی که پایین ترین قیمت را می دهد اغلب برنده مناقصات است. ضرب المثل انگلیسی را حتما شنیده اید که می گوید هیچ ارزانی بی دلیل نیست! و اصفهانی ها هم ظاهرا می گویند "نون وپنیر با دل دردش می شه چلوکباب"! وقتی پیمانکار قیمت پایین می دهد که به هر قیمتی در مناقصه برنده شود؛ طبیعی است که باید از جایی از کار بزند و یا از کیفیت کم بگذارد. کارفرما باید حداقل هزینه ای را برآورد کند و کار را به قیمت پایین تر واگذار نکند. بعضی از سازمان ها چنین مکانیزمی را اجرا می کنند.
2. در کنار مشخصات فنی در مناقصات، باید نیازمندی های دیگری که به کیفیت، پشتیبانی، خدمات پس از فروش و این جور مسایل اضافه شوند؛ و تضمین های لازم برای چنین خدماتی هم از پیمانکار گرفته شود. مثلا شهرداری باید در کنار قرارداد خرید و ساخت جدول خیابان، در قرارداد دیگری، مسوولیت کیفیت جدول را کلا به پیمانکار محول کند تا اگر حدول به هر دلیلی فرو ریخت، پیمانکار موظف به اصلاح یا جایگزینی آن باشد.
3. نگاه کارفرمایان دولتی، معمولا به گونه ای است که می خواهند نگه داری و پشتیبانی از سیستم ها را خود بر عهده بگیرند و اینگونه خود را درگیر کاری می کنند که از آن سررشته ای ندارند.
4. کوتاهی پیمانکاران را نیز البته نباید دست کم گرفت. کارفرما در نهایت راه های زیادی برای جریمه پیمانکار ندارد و سیستم حقوقی ما، شکایت کارفرما از پیمانکار و یا پیمانکار از کارفرما را به درستی بررسی و فیصله نمی دهد. بدین ترتیب، کارفرما مجبور است راسا به جریمه و یا مصالحه با پیمانکار بپردازد و در این میان، کیفیت کار ضربه می خورد.
   

مورد دیگری می دانید؟ بگویید تا اضافه کنم...