حرف حق و گوینده ناحق؛ بپذیریم یا نه؟

پرده اول
آدم عاقل، حرف درست و حسابی را از هر گوینده ای می پذیرد. کاری ندارد که این گوینده، بچه است یا بزرگ، مست است یا هوشیار. حرف منطقی و درست، مثل ریاضیات می ماند؛ در همه جای عالم صادق است.

پرده دوم
در اسلام هم به ما نگفته اند که برای بررسی درستی حرف، به گوینده اش نگاه کنیم. یعنی اسلام هم برداشت عقل را تایید می کند که درست و غلط بودن سخنی، به گوینده اش ارتباطی ندارد. در این زمینه، قرآن کریم می فرماید

فبشر عبادی، الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه (زمر - 18)
بندگان [خاص] من را بشارت ده که به سخنان [متفاوت] گوش می دهند و بهترین را انتخاب می کنند.

پرده سوم
اگر به صرف اینکه سخنی را کافران، منافقان، دشمنان یا بدخواهان گفته اند رد کنیم، در واقع امر، آنان را به جای حق نشانده ایم! یعنی آنها را در موضعی قرار داده ایم که هر چه گفتند، معکوس سخن آنها حق است! این یعنی تایید خود آنها. یعنی اعتقاد به اینکه کافران، حتی بهتر از ما، حق و حقیقت را می شناسند؛ اما چون سوء نیت دارند، وارونه سخن می گویند و لذا باید همه سخنان آنان را معکوس کرد!

پرده چهارم
اما اسلام (و عقل)، مبنای دیگری برای رد یا تایید سخن کافران و منافقان دارد. آیه اول سوره منافقون بدین شرح است:

اذا جاءک المنافقون قالوا نشهد انک لرسول الله و الله یعلم انک لرسوله و الله یشهد ان المنافقین لکاذبون
چنانچه منافقان نزد تو آمدند و گفتند شهادت می دهیم که تو رسول الله هستی، [بدان که] خدا می داند که تو رسول الله هستی و خدا شاهد است که منافقان دروغ می گویند.

در این شریفه، خداوند گفته منافقین را تایید می کند، و به صرف اینکه منافقین آن را به زبان آورده اند، آن را نفی نمی کند. در عین حال، موضعش را هم نسبت به منافقین تبیین می کند که اینان دروغ گو هستند. به اعتقاد من زیباترین عکس العمل در رابطه با سخن حقی که از زبان کافران یا منافقان در می آید همین است؛ سخن را تایید کنی ولی نیت آنان را تکذیب نمایی.

در همین زمینه، فرمایش امیر مومنان علی (ع) جالب توجه است که در جنگ صفین، به فردی که از ایشان پرسید تو بر حق هستی یا معاویه، فرمود

حق را بشناس تا اهلش را بشناسی و باطل را بشناس تا اهلش را بشناسی

به تعبیر دیگر، از "اهل حق" نمی شود به "حق" رسید و از "اهل باطل" نمی شود باطل را شناخت. مسیر برعکس است! چه بسا حرف حقی که از دهان اهل باطل درآید و بالعکس، اهل حق اشتباه کنند و سخن ناحقی بر زبان آورند.

پرده پنجم
تاکیدی که اخیرا از سوی برخی افراد بر اشتباه بودن حرف دشمنان می شود، باید تفسیر شود. قطعا منظورشان این نیست که هر چه که دشمنان نظام می گویند اشتباه است! بلکه منظور؛ قطعا نیت دشمنان نظام است که نیت آنها خیر نیست. اینکه می گویند چون یک حرفی را (مثلا حرف معترضان به انتخابات را) دشمنان نظام هم تکرار می کنند، پس آن حرف غلط است، استدلال صحیحی نیست. آن حرف را باید مستقلا بررسی کرد؛ یا درست است و یا ناصحیح. اینکه یک فرد دشمن، کافر یا منافق حرفی را بزند، ملاک تایید یا رد آن نمی تواند باشد. به این سخنان به طور نمونه دقت کنید:

چرا هنگامی ‌كه سران ظلم و استكبار كه مظهر آن آمریكا، فرانسه و انگلیس است از آنها حمایت می‌كنند، متنبه نمی‌شوند؟ چرا هنگامی‌ كه افراد فاسد فراری و سلطنت طلب و توده‌ای از انها حمایت می‌كنند، به خود نمی‌آیند و متوجه نمی‌شوند كه مسیر آنها غلط و اشتباه است؟

پرده ششم
مامون، خلیفه عباسی هم عصر امام رضا (ع)، سعی زیادی کرد که امام را بد نام کند. ترفندش هم این بود که ایشان را - بر خلاف میلشان - ولیعهد خود کرد تا بلکه امام هشتم را نیز در انظار مردم و شیعیان، آلوده دم و دستگاه طاغوتی خود جلوه بدهد. همان زمان هم عده ای از شیعیان (نا آشنا) به اشتباه افتادند که لابد ریگی در کفش امام هست که مامون ایشان را خلیفه خود کرده است!! اما این نسبت نادرست بود و بسیاری هم در این دام نیفتادند. اینکه مامون، دشمن اهل بیت، از امام رضا (ع) حمایت کند، نشان از اشتباه امام ندارد، از حیله و مکر مامون حکایت می کند. گو اینکه مامون - علیه اللعنه - نهایتا امام (ع) را شهید نمود و تازه بعد از آن، بعضی از شیعیان به خود آمدند و ماجرا را فهمیدند.

بی پرده
اینکه گفته شود چون فلان استدلال یا فلان سخن را دشمنان نظام هم تکرار می کنند، آن سخن اشتباه است، و گویندگان داخلی هم فریب خورده و بلندگوی استکبار هستند، اساس ندارد. مانند همان فتنه ای که مامون دنبال آن بود یا منافقان که در بالا ذکر کردم. مساله بسیار ظریف است. چه بسا که دشمنان، با علم به این مغلطه ای که می شود، اغراض خود را وارونه جلوه دهند! سوال این است که اگر دشمنان، روزی سخن همین افراد را تکرار کنند، تکلیف چه می شود؟

البته این یک بحث کلامی است که برای تنقیح حق از باطل لازم آمد. به هر حال، نباید یک لحظه از دشمن غافل شویم که در کمین است با طرفداری های خود از این و آن، بین صفوف مردم ما رخنه ایجاد کند. توجه شما را به فرمایشات زیبا و دوراندیشانه رهبر انقلاب - دام عزه - جلب می کنم که در همین ارتباط فرمودند:

ایشان با تأكید بر اینكه دولت امریكا مظهر بی قانونی در جهان است ولی در ظاهر به گونه ای دیگر عمل می‌كند، افزودند: معنی فتنه همین است و برای مقابله با این جریان گنداب فاسد كه تلاش دارد با ابزارهای گوناگون خود در افكار عمومی ‌جهان رسوخ پیدا كند، تنها راه، روشنگری و بیان حقیقت است، كه وظیفه ای سنگین به شمار می‌رود.

رهبر انقلاب اسلامی، ترویج اختلافات مذهبی را یكی دیگر از شیوه‌ها، برای ایجاد تردید و اختلاف در میان مسلمانان دانستند و تأكید كردند: تنها راه مقابله با اختلافات مذهبی، بصیرت، روشنگری، تبلیغ صحیح و در دام دشمن نیفتادن است.

امیدوارم از افرادی باشیم که به وظیفه سنگین روشنگری خود می پردازیم...